W obronie czystego powietrza: Skawina zabiera głos w Warszawie

Czujnik GIOŚ	PM10	NO₂	SO₂	O₃
Ogrody, Skawina	1	1	0	-

W obliczu rosnącej krytyki programu „Czyste Powietrze” i alarmujących raportów o spadku zainteresowania oraz problemach z realizacją dotacji, władze naszej gminy podkreślają, że działania na rzecz czystego powietrza nie mogą być skazane na porażkę. Wskazujemy konieczne kierunki poprawy programu. O potrzebie przyspieszenia zmian i kontynuacji proekologicznych inwestycji jednym głosem mówili w Warszawie prezydent Rybnika Piotr Kuczera, prezydent Chełma Jakub Banaszek, Pełnomocnik Prezydenta Krakowa ds. Czystego Powietrza Paweł Ścigalski oraz Tomasz Ożóg zastępca burmistrza Miasta i Gminy Skawina.

Polska jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych państw europejskich. 40 000 Polek i Polaków każdego roku umiera przedwcześnie z powodu oddychania zanieczyszczonym powietrzem – to jeden z najwyższych wskaźników w UE. W skali kraju 2,7 miliona domów jednorodzinnych i około pół miliona mieszkań w budynkach wielorodzinnych wciąż ogrzewanych jest za pomocą przestarzałych, nieefektywnych energetycznie i zanieczyszczających powietrze kotłów oraz pieców tzw. „kopciuchów”.

Zmianę tej sytuacji mogą zapewnić dobrze funkcjonujące programy wspierające modernizację energetyczną budynków jednorodzinnych i wielorodzinnych. Pod apelem gmin w tej sprawie podpisało się sześć organizacji zrzeszających ponad 1000 gmin z całej Polski: Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych, Związek Miast Polskich, Federacja Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski, Stowarzyszenie Metropolia Krakowska, Stowarzyszenie Gmin Górniczych w Polsce.

Kryzys programu — problem ogólnopolski

Jak wskazują ostatnie analizy i dane porównawcze, liczba wniosków składanych w ramach programu „Czyste Powietrze” w 2025 roku drastycznie spadła w porównaniu z poprzednimi latami. Po wznowieniu programu zaledwie po kilku pierwszych miesiącach odnotowano spadek zainteresowania. Eksperci i organizacje społeczne alarmują, że obecna sytuacja to „zapaść programu”, co może oznaczać spowolnienie lub nawet zahamowanie działań termomodernizacyjnych i modernizacji źródeł ciepła.

Ten program jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi w walce ze smogiem, w walce o lepszą jakość powietrza w Polsce i zdrowie Polaków - mówi Tomasz Ożóg, zastępca burmistrza Skawiny. Dlatego apelujemy do premiera i polskiego rządu o łatwiejszy dostęp do dofinansowania dla rodzin o niższych dochodach. Prosimy o ograniczenie biurokracji, jednolite procedury rozpatrywania wniosków w całym kraju i informatyzację programu - dodaje.

Bardzo niskie zainteresowanie programem wynika z wciąż nierozwiązanych problemów takich jak: nadmierna biurokracja, uznaniowość w interpretowaniu regulaminu programu przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska, wielomiesięczne zatory w rozpatrywaniu wniosków i wypłatach dotacji czy nadmiernie skomplikowane zasady programu – mówi Piotr Kuczera, prezydent Rybnika i przedstawiciel Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych, jednego z sygnatariuszy apelu. – W efekcie, nastąpiła utrata zaufania do programu wśród mieszkańców, którzy obawiają się, że nie otrzymają przyznanej dotacji lub będą na nią czekać miesiącami, dostarczając kolejne dokumenty, zaświadczenia i uzupełnienia – dodaje prezydent Kuczera.

Skawina aktywnym partnerem w sieci współpracy
Udział przedstawicieli miast w tym Skawiny w warszawskim spotkaniu odbył się na zaproszenie Polskiego Alarmu Smogowego oraz jego lidera Andrzeja Guły. To element ścisłej współpracy miast, które od lat należą do najbardziej aktywnych w walce o czyste powietrze — wśród nich jest m.in. Rybnik, Kraków oraz Polski Alarm Smogowy. Wspólna wymiana doświadczeń, dobre praktyki oraz prezentowanie lokalnych rozwiązań sprawiają, że samorządy mogą szybciej reagować na kryzysy i skuteczniej wdrażać działania antysmogowe. Skawina, jako jedna z gmin konsekwentnie prowadzących politykę ochrony powietrza, pozostaje aktywnym partnerem w tej sieci współpracy.

Z analizy Polskiego Alarmu Smogowego wynika, że jeśli zainteresowanie programem nadal będzie utrzymywać się na tak niskim poziomie jak obecnie, to wymiana 2,5 mln starych pieców zajmie ponad 30 lat. - mówi Andrzej Guła z PAS

Dlaczego Skawina chce działać silniej — lokalne spojrzenie

Dla naszej gminy jakość powietrza to priorytet. Już od lat prowadzone są lokalne programy wymiany starych pieców, termomodernizacji budynków, a także edukacji ekologicznej mieszkańców. W świetle ogólnopolskiego kryzysu, te działania nabierają dodatkowej wagi.

Nie możemy pozwolić, by kryzys jednego programu blokował realne zmiany. W Skawinie walka o czyste powietrze to nie jednorazowa akcja — to długofalowy zobowiązanie wobec naszych dzieci, zdrowia mieszkańców i przyszłych pokoleń. - podkreśla zastępca burmistrza Tomasz Ożóg.

Słowa te pokazują, że mimo problemów na poziomie krajowym, lokalne władze nie rezygnują z działań. Skawina pozostaje zaangażowana w modernizację, kontrole źródeł ciepła i wsparcie dla mieszkańców chcących skorzystać z pomocy — niezależnie od statusu programów rządowych.

Co dalej?

Gmina Skawina jako operator programu Czyste Powietrze dalej będzie aktywnie wspierać mieszkańców w składaniu wniosków oraz w prawidłowym rozliczaniu otrzymanych dotacji. W Warszawie głośno wypowiedzieliśmy, wspólnie z innymi aktywnymi gminami swoje uwagi, przedstawiliśmy propozycje usprawnienia. Mamy lata doświadczenia zdobyte w codziennej pracy z mieszkańcami, najlepiej wiemy co zrobić żeby tempo zmian nadal było dobre.

Żeby działania dla poprawy jakości powietrza były w pełni skuteczne potrzebne są również sprawnie działające programy termomodernizacji budynków wielorodzinnych – wśród nich są Fundusz Termomodernizacji i Remontów (realizowany przez Bank Gospodarstwa Krajowego) czy program Ciepłe Mieszkanie (realizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). W chwili obecnej nabory do tych programów zostały wstrzymane.

Źródło: Zielona.interia.pl / Rybnik.pl / PAS
foto: Interia.pl