Czym są Centra Aktywności Kulturalnej, których w ostatnich latach w naszej gminie powstało aż osiem? CAK-i to miejsca stworzone dla aktywnych mieszkańców naszej gminy, w których mieszkańcy i mieszkanki mogą spędzać czas, spotykać swoich sąsiadów i sąsiadki, nawiązywać znajomości i relacje, budować więzi (także międzypokoleniowe) oraz realizować swoje pasje i zainteresowania, m.in. organizując rozmaite aktywności dla siebie i innych.

W Centrach Aktywności Kulturalnej do dyspozycji mieszkańców, organizacji pozarządowych i grup nieformalnych udostępniana jest bezpłatna przestrzeń, różnego rodzaju sprzęty i materiały. Centra Aktywności Kulturalnej mają na celu również poprawę jakości życia w najbliższym otoczeniu oraz współpracy na linii mieszkańcy-lokalne władze. Gmina Skawina, dążąc do stworzenia demokratycznego ładu społecznego, uznaje konieczność budowy społeczeństwa obywatelskiego, którego bazą jest ścisłe partnerstwo pomiędzy gminą, a aktywnymi mieszkańcami. Dlatego w 2022 roku podjęliśmy współpracę z Fundacją Biuro Inicjatyw Społecznych, podczas realizacji projektu "Aktywni Mieszkańcy mają swoje miejsce", który ma na celu wyłonienie i przeszkolenie animatorów społeczności lokalnej, którzy będą wspierać korzystających z CAKów. Projekt otrzymał dofinansowanie o wartości ponad 83 tyś euro z Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich. 

Aktywni mieszkańcy mają swoje miejsce – realizacja projektu listopad 2022 – kwiecień 2024

Czym jest dobre sąsiedztwo? To stan, w którym ludzie w danej okolicy żyją ze sobą w harmonii i wzajemnym szacunku – znają się, dbają o swoją okolicę i chętnie sobie pomagają. Dobre sąsiedztwo można osiągnąć poprzez aktywne uczestnictwo w życiu lokalnym, a także poprzez podejmowanie działań na rzecz poprawy warunków życia w danej społeczności. W ramach takiego sąsiedztwa mieszkańcy mogą organizować wspólne działania, takie jak m.in. sprzątanie, działania kulturalne czy akcje społeczne, które pozytywnie wpływają na ich życie i otoczenie. 

Do kogo skierowany jest projekt „Aktywni Mieszkańcy mają swoje Miejsce”?

• Dla aktywnych mieszkańców, którzy chcieliby bardziej zaangażować się w życie swojej miejscowości;
• Dla animatorów, zainteresowanych prowadzeniem miejsc otwartych na oddolne aktywności mieszkańców;
• Dla przedstawicieli organizacji społecznych, samorządu lub instytucji, którzy chcieliby poznać metody i doświadczenia funkcjonowania Miejsc Aktywności Mieszkańców.

Co zostało zrealizowane w ramach projektu?

1. Konkurs na wiosenną inicjatywę sąsiedzką (kwiecień-czerwiec 2023)

Konkurs skierowany był do grup nieformalnych i organizacji pozarządowych z terenu Gminy Skawina. W szczególny sposób zaproszono do udziału przedstawicieli społeczności lokalnych, którzy chcieli poznać dobre praktyk w pracy ze społecznością lokalną oraz metodę Miejsc Aktywności Mieszkańców.

Co można było zyskać?

• dofinansowanie 1000 zł na zakup materiałów potrzebnych do realizacji inicjatywy,
• wsparcie merytoryczne animatorki konkursu (pomoc w zaplanowaniu akcji, włączeniu mieszkańców, dostosowaniu przedsięwzięcia do potrzeb osób niepełnosprawnych),
• wsparcie promocyjne ze strony Fundacji BIS oraz Gminy Skawina.

Dodatkowo, realizatorzy zwycięskich inicjatyw mieli pierwszeństwo udziału w specjalnym programie edukacyjno - mentoringowym, dotyczącym aktywizacji swojego najbliższego sąsiedztwa w oparciu o metodę Miejsca Aktywności Mieszkańców.

Zwycięskie projekty i ich realizacja:

• Akcja sąsiedzka: Plener malarski
  Grupa inicjatywna: Sołectwo Borek szlachecki
  Miejsce i termin realizacji: CAK Borek Szlachecki, ul. Rekreacyjna 32, 17.06.2023 r.
  
  W ramach akcji zostało zorganizowane międzypokoleniowe spotkanie, podczas którego starsi mieszkańcy wsi opowiadali, jak wyglądało życie w Borku Szlacheckim za ich młodości. Dzieci i młodzież wspólnie z dorosłymi oglądały pamiątkowy album o poświęcony historii wsi, próbując odszukać znane im budynki i osoby. Następnie odbyły się wspólne warsztaty malarskie w plenerze, podczas których uczestnicy malowali krajobraz i charakterystyczne miejsca, w oparciu o fotografie. Z gotowych prac została stworzona mini-wystawa w brzozowym zagajniku, zlokalizowanym w sąsiedztwie CAK-u. Dzieci otrzymały napoje i poczęstunek. Na zakończenie warsztatów odbyło się wspólne ognisko i biesiadowanie. W akcji wzięło udział łącznie 44 osoby.

• Akcja sąsiedzka: Gra terenowa i wspólna gra w planszówki
  Grupa inicjatywna: Nieformalna grupa nauczycieli wsi Borek Szlachecki
  Miejsce i termin realizacji: CAK Borek Szlachecki, ul. Rekreacyjna 32, 20.05.2023 r.
  
  Głównym punktem akcji sąsiedzkiej było przeprowadzenie gry terenowej w okolicach CAK-u. Przy budynku znajdował się punkt startowy, gdzie uczestnicy pobierali karty z mapą i szeregiem zagadek do wykonania. W akcji wzięło udział 49 osób, przede wszystkim rodziny z dziećmi. Uczestnicy zabawy, którzy prawidłowo wykonali zadania, otrzymali drobne upominki w postaci materiałów plastycznych. Dla wszystkich został także przygotowany poczęstunek. W drugiej części akcji, w budynku CAK-u odbył się turniej gier planszowych, otwarty dla wszystkich zainteresowanych. Podczas wydarzenia prowadzona była sąsiedzka diagnoza – na korkowej tablicy mieszkańcy mogli przypinać kartki ze swoimi pomysłami na wydarzenia odbywające się w CAK-u.

• Akcja sąsiedzka: Piknik sportowy
  Grupa inicjatywna: Rada Sołecka miejscowości Facimiech
  Miejsce i termin realizacji: Facimiech, Obiekt rekreacyjno -sportowy (boisko wielofunkcyjne), 27.05.2023 r.
  
  Rada Sołecka zorganizowała wydarzenie pod nazwą "Sąsiedzki Piknik Rodzinny - Sportowy Facimiech". Głównym celem wydarzenia była integracja lokalnej społeczności i zachęcenie do aktywnego spędzenia wspólnie czasu. Do udziału w pikniku zaproszeni zostali również mieszkańcy sąsiadujących miejscowości. W ramach pikniku odbyły się rozgrywki drużyn piłkarskich i siatkarskich oraz rajd rowerowy po miejscowości. Dla najmłodszych przygotowana została strefa animacyjna, obsługiwana przez profesjonalne animatorki czasu wolnego (w tym malowanie twarzy, zabawy na dmuchańcu). Został przygotowany również rowerowy tor przeszkód. W organizację pikniku włączyła się m.in. Straż Pożarna, która zapewniła zwiedzanie wozu strażackiego. Piknik był okazją do sąsiedzkich spotkań i rozmów, również na temat możliwości rozwoju świetlicy wiejskiej. W pikniku wzięło udział około 200 osób, co pokazuje skalę zainteresowania tego typu akcjami, biorąc pod uwagę, że sama miejscowość liczy ok. 700 mieszkańców.

• Akcja sąsiedzka: Warsztaty stolarskie
  Grupa inicjatywna: Grupa sąsiedzka z osiedla Rzepnik
  Miejsce i termin realizacji: Plac zabaw na osiedlu Rzepnik, ul. Nad Wodą, 17-18.06.2023 r.
  
  Grupa sąsiedzka z osiedla Rzepnik w Skawinie zorganizowała rodzinne warsztaty stolarskie, podczas których zbudowane zostały dwie szafki – schowki, do sąsiedzkiej wymiany książek. Pomysł na warsztaty i wspólną budowę osiedlowych biblioteczek pojawił się podczas jednego ze spotkań zarządu osiedla i spodobał się dużej części mieszkańców. Projekt „biblioteczek” został wypracowany wraz z grupą mieszkańców jeszcze przed realizacją warsztatów i skonsultowany na grupie osiedlowej na fb. Gotowe szafki zostały pomalowane przez najmłodszych mieszkańców osiedla. Warsztaty, trwające przez dwa dni miały charakter piknikowy – każdy mógł dołączyć w dowolnym momencie, w miarę swoich możliwości angażując się w prace, lub po prostu wspólnie spędzając czas. W budowę szafek łącznie zaangażowanych było 12 osób. Gotowe biblioteczki zostały umieszczone w dwóch punktach na osiedlu. Realizacja inicjatywa przyniosła pozytywne efekty - szafeczki stały się przedmiotem dyskusji między mieszkańcami, wielu z nich na bieżąco przynosi swoje książki do wymiany, zaś spotkania przy „biblioteczkach” stają się okazją do sąsiedzkiej integracji.

• Akcja sąsiedzka: Piknik rodzinny
  Grupa inicjatywna: Zarząd osiedla Samborek, Skawina
  Miejsce i termin realizacji: Osiedle Samborek, Skawina, tereny zielone (stare boisko ) nad rzeką Skawinką, 03.06.2023 r.
  
  Okazją do zorganizowania pikniku był przypadający na ostatni weekend maja Europejski Dnia Sąsiada. Zarząd osiedla przygotował dla mieszkańców spotkanie integracyjne, połączone z obchodami Dnia Dziecka. Dla najmłodszych przygotowana została strefa zabawy z dmuchanym zamkiem, malowaniem twarzy oraz różnego typu zabawami sportowymi. Dla starszych zorganizowane zostały zawody sportowe. W organizacji pikniku zaangażowała się Straż Pożarna oraz grupa harcerzy, która animowała zabawy sportowe i zachęcała uczestników do aktywności. Cześć mieszkańców włączyła się w organizacji akcji poprzez przygotowanie darmowego poczęstunku dla uczestników. W akcji wzięło udział ok. 180 osób. Był to pierwszy tego typu piknik osiedlowy od lat.

• Akcja sąsiedzka: Plener malarski
  Grupa inicjatywna: Stowarzyszenie Seniorów i Juniorów Królewskiej Wioski - Wielkie Drogi
  Miejsce i termin realizacji: Facimiech, świetlica wiejska, 17.06.2023 r.
  
  W ramach wiosennej inicjatywy sąsiedzkiej została zorganizowana wystawa związaną z historią rodu Brandysów - właścicieli dóbr ziemskich i nieistniejącego już dziś dworu w Wielkich Drogach oraz warsztaty malarskie z różnych technik. Do współpracy zostali zaproszeni znajomych z sąsiedniej wsi – Facimiecha, gdzie odbyło się wydarzenie. W pierwszej części członkowie Stowarzyszenia opowiedzieli o rodzi Brandysów i ich o roli, jaką odegrali w historii wsi. Następnie odbyły się warsztaty malarskie – uczestnicy mieli okazję spróbować swoich sił w malarstwie olejnym, akwarelowym, malowaniu na szkle, linorycie, itp. Warsztaty były okazją do zaprezentowania działań podejmowanych przez Stowarzyszenie, wymiany doświadczeń, a także bliższego poznania się i wspólnego spędzenia czasu. Dla wszystkich uczestników przygotowany został poczęstunek. Została zamówiona również pizza, co stworzyło nieskrępowaną, zachęcającą do rozmów atmosferę. Warsztaty miały charakter międzypokoleniowy. W wydarzeniu wzięły udział 22 osoby.

2. Program edukacyjno - mentoringowy (czerwiec 2023 – kwiecień 2024)

Program skierowany jest do dwóch społeczności lokalnych z terenu Gminy Skawina, zainteresowanych prowadzeniem miejsca aktywności społecznej mieszkańców. W tym etapie wsparciem objęte są dwie grupy jedna z terenów wiejskich (sołectwo Borek Szlachecki) i jedna z miasta (grupa aktywnych mieszkańców z osiedla Samborek).

Program tego etapu obejmuje m.in.:

• wizytę w krakowskim Miejscu Aktywności Mieszkańców Na Kozłówce,
• cykl kilkudniowych szkoleń dla animatorów z zakresu włączania mieszkańców w działania na rzecz wspólnego dobra, partycypacji i edukacji obywatelskiej,
• 7-miesięczne wsparcie mentoringowe (pomoc w praktycznym wykorzystanie zdobytych podczas szkoleń umiejętności, współpraca przy organizacji kolejnych inicjatyw z mieszkańcami) oraz pomoc finansowa do 6 000 zł.

Realizacja etapu II:

• We wrześniu rozpoczął się cykl szkoleń dla animatorów i animatorek pod hasłem "Wspólna przestrzeń, wspólne działanie". Aktywni mieszkańcy obszaru gminy Skawina zgłębiali metodę Miejsc Aktywności Mieszkańców, przechodząc przez poszczególne kroki. Odbyła się również wizyta studyjna w Miejscu Aktywności Mieszkańców Na Kozłówce 25 w Krakowie. W ramach szkoleń poruszane były natomiast tematy skutecznej komunikacji i promocji.
• W 2024 roku, w ramach kontynuacji cyklu odbyły się kolejne szkolenia, m.in. z obsługi podstaw programu Canva, pozyskiwania środków na projekty społeczne oraz radzenia sobie z trudnymi sytuacjami w pracy zespołowej.
• W 2024 r. rozpoczęły się prace nad standardami w skawińskich Centrach Aktywności Kulturalnej – pierwsze spotkanie odbyło się 18 stycznia w Woli Radziszowskiej.
• W międzyczasie, w dwóch społecznościach uczestniczących w programie edukacyjno-mentoringowym, czyli na Osiedlu Samborek w Skawinie i w sołectwie Borek Szlachecki, odbywały się cykliczne zajęcia dla dorosłych, spotkania dla kobiet i mężczyzn, Dni Seniora, warsztaty plastyczne dla dzieci, czy wspólne prace nad bożonarodzeniową szopką.

Czy tylko uczestnicy projektu mogą działać aktywnie?

Co najważniejsze równolegle do realizacji projektu "Aktywni Mieszkańcy maja swoje miejsce", w sposób całkowicie samodzielny i na własnych zasadach ofertę dla Centrów Aktywności Kulturalnych zaczęły tworzyć społeczności Polanki Hallera, Jaśkowic, Woli Radziszowskiej, i dwóch skawińskich osiedli: Ogrody i Przemysłowego. Stworzenie oferty takiego centrum, to nie tylko wyzwanie animacyjne ale i logistyczne. Opiekunowie CAK-ów musieli zadbać o to aby oferta była atrakcyjna i odpowiadała potrzebom mieszkańców, aby grafik zajęć dopasowany był do potrzeb mieszkańców i możliwości lokalowych, aby jak największa ilość mieszkańców chciała zaangażować się w działania podejmowane w CAK.  

Gmina Skawina stara się wspierać ich działania, zarówno merytorycznie jak i finansowo, każda z jednostek pomocniczych ma na ten cel do dyspozycji środki finansowe z byłego Budżetu Obywatelskiego ( w wysokości 25 000 zł), a w tym roku Burmistrz Miasta i Gminy Skawina -  Norbert Rzepisko na cele animacji społeczności lokalnych wyasygnował dodatkowe środki na łączną kwotę 400 000 zł. 

Gdzie w Gminie Skawina funkcjonują Centra Aktywności Kulturalnej?

• CAK Polanka Hallera
• CAK Wola Radziszowska
• CAK Jaśkowice
• CAK Borek Szlachecki
• CAK. na os. Awaryjnym w Skawinie
• CAK na os. Ogrody w Skawinie
• Świetlica osiedlowa "Szajbuda" na os. Samborek w Skawinie
• CAK Rzepnik - centrum zostanie oddane do użytku w drugim kwartale 2024 r.

Zapraszamy do aktywnego uczestnictwa w działaniach które oferują CAK-i i wspólnego ich tworzenia.

Źródło: PSW